Sara YanarocakBu haftadan itibaren sizlerle birlikte Diaspora Yahudilerinin yaşamlarını inceleyeceğiz. M.Ö. 922`de ölen Kral Şelomo`dan sonra dağılan Yahudi birliğinin ardından İsrail ulusunun Diaspora`ya yayılmalarının öykülerini anlatmaya çalışacağız. Bu uzun ve zorlu yolculukta kah övünecek, kah yerinecek, bazen şaşırıp ço&
Yusuf BESALEL
Bet-Amikdaş’ın açılış töreninde Yisrael’in Tüm liderleri ve yetkilileri toplandılar; Koenler, Ahitsandığını kaldırdılar ve Toplanma Çadırı’nı (Mişkan), çadırda bulunan tüm kutsal takımları Leviler’le beraber Mabet’e taşıdılar. Sandık yerine konurken yüzlerce koç ve sığır korban edildi. Koenler iç odadan çıkınca odayı bir bulut doldurdu. Şelomo halkın arasında Tanrı’ya dua etti. Ondört gün bayram edildi. Bet-Amikdaş, Yahudiler’in yılın birkaç keresinde ve cumartesi günleri ziyaret etmesi gereken en önemli yerdi, Yeruşalayim’in her tarafından ve Şilo, Samaria, Şekem, Yeuda gibi dış kentlerden tüm Yahudiler Mabet’te bir araya gelirlerdi. Sukot ve Pesah’ta da çardaklar kurulur ve bayramlar orda kutlanırdı. Peygamberler döneminde ve Yahudiler Mabet’te toplanır ve Onlar’I dinlerdi. Daha evvel de belirtildiği gibi Bet-Amikdaş birçok hadiselere şahit oldu, Haşmonaim Ailesi’nin Yeruşalayim’i paganist unsurlardan kurtarmasından sonra kent yeniden başken oldu. Romalılar dönemine kadar kentte huzur sağlandı. Roma egemenliğinde Kral Herod zamanında kent önemli bir bilim merkezi oldu ve nüfusu 120.000’e ulaştı. Romalılar kenti yıktıklarında (M.S.70) sadece Batı Duvarı ayakta bırakıldı. Duvarı yıkmakla görevli kumandan, bunun ne kadar büyük bir zafer kazanıldığının anısı olarak bıraktığını ifade etmiştir. Asırlar boyu yöredeki Hıristiyanlar, Yahudi Tapınağı’nın izini silmek için bu duvarın üzerine çöp ve pislik dökmüştür. Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim Kudüs’ü zaptedince, duvarın temizlenmesini emretmiş ve duvar ortaya çıkmıştır... İngiliz Mandası döneminde Batı Duvarı’nın etrafında birçok sinagog ve yeşiva açılmış ve Yahudiler, İngilizler’in yasaklamasına rağmen duvar önünde ibadet etmişlerdir. Doğu Kudüs’ün 1967’deki 6 Gün Savaşı’yla İsrail’in eline geçmesinden sonra Yeruşalayim’de bütünlük sağlanmıştır.
Bet-Amikdaş’taki Mistik Öğeler: Yeruşalayim veya İr Aşalom "Esenlik Kenti" anlamındadır. Şelomo, "Tanrı’nın esenliği" demektir. Şehina, "Tanrı kutsallığının bir yerde konaklaması" anlamındadır. Mişkan da bu konuklamanın mekanını tarif eder. Bu durumda Bet-Amikdaş, "Yahudi’nin kendi gönlünde Tanrı’ya ayırdığı yerin somutlaşmış bir halidir"
Bet-Amikdaş döneminde ülkedeki tüm Yahudiler, Pesah, Şavuot ve Sukot’ta burayı ziyarete gelirlerdi. Pesah, özgürlük kavramının göstergesidir. Çünkü Tanrı Yisraeloğulları’nın Mısırlılar’dan azat etmiş ve onlara "Seçilmiş Millet" özelliklerini kazandırmıştır. Şavuot, Yisraeloğulları’nın belirli bir ahlaki yasa serisine sahiplenmesi ve Tora disiplinine kavuşturulmasıdır. Sukot’ta Tora disiplinine iman eden Yisraeloğulları, bunun ödülü olarak bereketli toprak ve yağmurla büyümüş hasata kavuşmaktadırlar.
Kaynakça: "Yahudilik Ansiklopedisi", Cilt I, II, III, Yusuf Besalel,
